Fazy wrażliwe u dzieci. Co to takiego?

– Mamusiu chcem fajbki, chcem malować!

Ostatnio prawie codziennie można to było usłyszeć u nas w domu od naszego prawie 2,5 letniego syna. Więc przygotowywałam wszystko co potrzebne do malowania, a Karol wtedy siadał i w niezwykłym skupieniu, i ciszy malował i malował… Ćwicząc małą motorykę, przy okazji pytając o kolory.

Każdy ruch i bohomaz, choć niby nic nie znaczący w oczach niejednego konesera, dla tego dziecka, to największe dzieło sztuki! A w każdej plamie czy kresce ukryte jest jakieś znacznie.

Podatność na rozwój

Znacie to? Niekoniecznie musi być to malowanie! Może Wasze dziecko jest na etapie, kiedy dzień w dzień namiętnie układa jedne puzzle lub chce ubierać samo skarpety? Aktualne zainteresowanie dziecka związane jest przeważnie z jednym tematem lub zagdanieniem, ale przede wszystkim jest to chęć nabycia jakiejś nowej umiejętności. I to właśnie faza wrażliwa! Okres,w którym dziecko szczególnie się czymś bardzo interesuje, jest podatne na rozwój i  wykazuje łatwość w rozwoju konkretnej umiejętności.

Fazy wrażliwe to odkrycie Marii Montessori, ale uważam, że może mieć zastosowanie nie tylko w placówkach montessoriańskich czy w domach, w których rodzice inspirują się tą metodą. Wiedza, że istnieje coś takiego jak fazy wrażliwe umożliwia nam skupienie się na obserwacji dziecka, na tym czym w danym momencie rozwoju jest naturalnie zainteresowane. Obserwacja i podążanie za dzieckiem pomaga nam go zrozumieć i tak przygotować jego otoczenie aby wesprzeć jego rozwój.

Naturalne tempo rozwoju…

To coś, co powinno być uszanowane przez nas dorosłych. Wtedy łatwiej jest się dzieciom czegoś nauczyć, ponieważ przejawiają w tym czasie dużo motywacji wewnętrznej.

Dobrymi przykładami faz wrażliwych jest, np. nauka języka, czy nauka chodzenia. Dziecko samo z siebie uczy się mówić, bez nadmiernego wysiłku.

Kiedy zauważymy, że dziecko jest czymś właśnie TERAZ zafascynowane, podążmy za nim, zaproponujmy materiały  i aktywnści dostosowane do zainteresowań.

U nas było to malowanie. Dlatego kiedy syn miał tylko na to ochotę, siadałam z nim i malował. Innym przykładem z naszego życia jest samodzielna nauka ubierania się. Otóż pewnej niedzieli nagle nasz syn sam ściągnął bluzkę, w ogóle o to przez nas nie poproszony. Jakie było nasze zdziwienie! Bo nie uczyliśmy go tego, po prostu zaobserwował, prawdopodobnie u taty jak to się robi. Taką frajdę sprawiło mu to, że zrobił to samodzielnie, że przez pół godziny się rozbierał i ubierał sam. Przyswoił sobie naturalnie nową czynność! Nie musieliśmy go do tego zmuszać, tylko podążyliśmy za nim i pozwoliliśmy mu to ćwiczyć.

Jakie są fazy wrażliwe u małych dzieci?

Dziecko w wieku od 1- 3 lat [1]:

• Język– wczesne dzieciństwo to faza wrażliwa na język mówiony. Małe dzieci obserwują nasze usta, gaworzą, zaczynają powtarzać po nas słowa i zdania, aż dochodzi do prawdziwej eksplozji mowy. Zainteresowanie pisaniem pojawia się zwykle u 3,5 letnihc dzieci  a czytaniem u 4 letnich.
• Porządek– małe dzieci uwielbiają porządek! Kto tego nie zauważył? 😉 Tylko dać im ściereczkę i już chętne wycierać kurze!
• Szczegóły– między osiemnasty miesiącem a trzecim rokiem życia dziecko jest zafascynowane maleńkimi przedmiotami i najdrobniejszymi szczegółami. Chyba zauważyliście, że dzieci potrafią czasami zadziwić nas tym, że zauważyły coś drobnego w trawie, a my przeszliśmy po prostu obok nie zwracając nawet uwagi 😉
• Ruch– małe dzieci nieustannie pracują nad dużą i małą motoryka- uczą się chodzić i używać dłoni. Bliżej 3 r.ż. umiejętności te są doskonalone wraz z rozwojem koordynacji.
• Poznawanie zmysłowe- kolory, smak, zapach, różne faktury i dźwięki są dla małych dzieci fascynujące, szczególnie podczas swobodnej eksploracji otoczenia. Starsze maluchy potrafią klasyfikować i organizować wrażenia zmysłowe.
• Dobre maniery i uprzejmość– faza wrażliwa na dobre maniery pojawia ie  u 2,5 latnich dzieci.  Dorosły służy przede wszystkim przykładem, modelując tym samym uprzejme zachowania u małych dzieci.

A co jeśli przeoczymy fazę wrażliwą?

Czy dziecko będzie wtedy miało problem z opanowaniem danej umiejętności? Jeżeli dziecko w fazie wrażliwej pozbawione jest możliwości zaspokojenia potrzeby poznawczej, może być sfrustrowane i rozdrażnione. Może tak być, że innym razem w nabycie danej umiejętności będzie musiało włożyć więcej wysiłku niż w czasie kiedy jest tym naturalnie zainteresowane.

Źródło:

1. D. Simone Montessori w twoim domu. Przewodnik dla rodziców małych dzieci.